Waarom saboteren wij onszelf?
Herken je dit? Je hebt een geweldig idee. Je ziet het al helemaal voor je, zoekt er van alles over op, misschien maak je zelfs een plan. En dan… gebeurt er niets. Je laat het sudderen, wacht op hét moment om te beginnen (dat nooit komt), en uiteindelijk raak je gefrustreerd op jezelf. Waarom lukt het me niet om door te zetten?
Ik ken het maar al te goed. Ik heb ideeën genoeg. Soms werk ik ze zelfs uit. Maar in plaats van de volgende stap te zetten, laat ik het liggen. Het lijkt alsof ik wacht op een soort magisch duwtje in de rug. En als dat duwtje niet komt, geef ik mezelf op mijn kop: Zie je wel, jij begint wel aan dingen, maar maakt ze niet af… Herkenbaar?
Waarom doen we dit? Waarom saboteren we onszelf, terwijl we ergens diep van binnen wéten dat we vooruit willen?
Zelfsabotage: Wat is het en waarom doen we het?
Zelfsabotage is een onderwerp waar veel mensen zich in herkennen, maar vaak niet precies begrijpen. Het klinkt simpel: je wilt iets doen, maar je stelt het uit of zoekt redenen waarom het niet lukt. Toch gaat zelfsabotage dieper dan dat. Het is niet alleen een kwestie van uitstelgedrag of perfectionisme, maar kan ook voortkomen uit diepere overtuigingen, angst of zelfs een onbewust verlangen om onszelf klein te houden.
Wat is zelfsabotage eigenlijk?
Zelfsabotage is het gedrag waarbij je jezelf tegenwerkt bij het bereiken van je doelen. Dit kan zich uiten in uitstelgedrag, perfectionisme, het vermijden van taken, of zelfs het maken van keuzes die je verder van je doelen af brengen. Het is alsof je een innerlijke kracht hebt die je probeert tegen te houden, zelfs als je weet dat het je niet verder helpt.
Bijvoorbeeld: je hebt een doel voor ogen, zoals het starten van een nieuw project of het verbeteren van je gezondheid, maar ondanks de motivatie en het verlangen om het te doen, kom je niet in actie. Je komt terecht in een vicieuze cirkel van excuses, uitstellen en uiteindelijk falen om je doelen te behalen.
Waarom doen we het?
Er kunnen veel redenen zijn waarom we onszelf saboteren, en vaak gebeurt dit onbewust. Laten we dieper duiken in enkele van de belangrijkste oorzaken:
Angst voor falen én voor succes
Het klinkt tegenstrijdig, maar we kunnen zowel bang zijn om te falen als bang om te slagen. Wat als het lukt? Wat als er dan meer van je verwacht wordt? Wat als je succes je leven totaal verandert? Angst voor succes kan net zo verlammend zijn als angst voor falen.Onbewuste overtuigingen over jezelf
Veel van ons dragen oude overtuigingen met zich mee, vaak gevormd in de jeugd, die ons vertellen dat we niet goed genoeg zijn, dat we niet verdienen om gelukkig of succesvol te zijn. Deze overtuigingen saboteren alles wat we proberen te bereiken, omdat we onbewust geloven dat we het niet waard zijn.De beschermingsmechanisme van je comfortzone
Verandering is eng. Zelfs als je weet dat verandering goed voor je is, kan het idee van het onbekende je in je comfortzone houden. Het vertrouwde voelt veilig, ook al is het misschien niet het meest ideale pad. Dit is een mechanisme van je brein om je te beschermen tegen het onbekende, maar het houdt je ook vast op een plek waar je niet kunt groeien.Lange termijn doelen versus korte termijn gemak
Soms kiezen we voor de korte termijn beloningen, zoals Netflixen, uitstel of ongezonde gewoontes, omdat we niet direct het resultaat zien of ervaren van onze harde werk in de toekomst. Dit zorgt ervoor dat we onszelf saboteren, omdat het moeilijk is om discipline op te brengen voor iets dat op lange termijn pas resultaat oplevert.Behoefte aan controle
Het kan ook zo zijn dat we onszelf saboteren omdat we onbewust alles onder controle willen houden. Als we risico’s nemen, kunnen we de uitkomst niet voorspellen en dat maakt ons oncomfortabel. Dus kiezen we ervoor om niets te doen, omdat dat de enige situatie is waarin we echt “controle” hebben.
De emotionele laag van zelfsabotage
Zelfsabotage gaat dus niet alleen over wat je doet of niet doet. Het heeft vaak een emotionele component die onbewust meespeelt. Misschien ben je bang om te voelen, om geconfronteerd te worden met wat er onder de oppervlakte ligt. Verandering brengt vaak ongemak met zich mee en soms vermijden we dit ongemak door onbewust te handelen op manieren die ons tegenhouden.
Bijvoorbeeld, het is mogelijk dat je denkt: “Als ik die verandering doorvoer, raak ik mensen kwijt,” of “Als ik succesvol ben, zullen de mensen om mij heen jaloers zijn.” Dit soort gedachten kunnen onbewust een blokkade vormen die je tegenhoudt, zelfs als je rationeel weet dat deze angsten ongegrond zijn.
Hoe doorbreek je dit patroon?
Zelfsabotage is een patroon en zoals elk patroon kan het doorbroken worden. Maar het vergt bewustzijn en veel geduld. Hier zijn een paar stappen die je kunt nemen om uit je eigen sabotage te stappen:
Herken de signalen
De eerste stap is om te herkennen hoe je jezelf saboteert. Zelf-sabotage is een slimme saboteur. Het komt in allerlei vormen en klinkt in je hoofd als een overtuigende stem:- Ik moet eerst meer weten voordat ik echt kan beginnen.
- Dit is misschien toch niet het juiste moment.
- Wat als het mislukt?
- Wat als het wél lukt en ik ineens moet presteren?
- Ik heb nu geen tijd, later is beter.
- Dat kan ik toch niet!
Herken je die stem? Dat is je brein dat veiligheid zoekt. Verandering betekent risico, en risico voelt spannend. En dus blijven we in het vertrouwde patroon: nadenken, uitstellen, weer nadenken, en uiteindelijk gefrustreerd raken.
Erken je patronen
De volgende stap is om te erkennen wanneer je jezelf saboteert. Dit betekent eerlijk kijken naar je gedrag en de onderliggende redenen waarom je dingen uitstelt of niet doet wat je zou willen.Oefen zelfcompassie en laat perfectie los
We hebben vaak de neiging om hard voor onszelf te zijn als we niet presteren zoals we willen. In plaats van jezelf te veroordelen, probeer met compassie naar jezelf te kijken. Begrijp dat zelfsabotage vaak voortkomt uit een diepgeworteld verlangen om jezelf te beschermen.Stel kleine doelen
Als de verandering te groot lijkt, maak het dan kleiner. Kleine stappen leiden vaak tot grotere vooruitgangen en helpen je het gevoel van overweldiging te verminderen.Zoek steun en stop met alles alleen te doen
Het kan erg helpend zijn om met iemand te praten over je doelen en de barrières die je ervaart. Een coach, vriend of mentor kan je helpen de patronen te herkennen en met je samen te werken om ze door te breken.
Zelfsabotage is geen onvermijdelijk richting dat je moet volgen. Het is een patroon dat je kunt doorbreken als je het durft te erkennen en er actie op onderneemt. Uiteindelijk is het doel om jezelf niet tegen te werken, maar samen te werken met jezelf.
“Self-sabotage is when we say we want something and then go about making sure it doesn’t happen.”
“Zelf-sabotage is wanneer we zeggen dat we iets willen en er vervolgens voor zorgen dat het niet gebeurt.”
(Alyce Cornyn-Selby)